In een professionele werkomgeving, waar werknemers de hele dag solderen in massaproductie of bij het repareren van apparatuur, zal u opvallen dat ze allemaal een persoonlijke afzuiginstallatie hebben om de kwalijke dampen te verdrijven. De werkgever is verplicht om daarvoor te zorgen. Bij het werken met elektronica is het onafwendbaar dat u wordt blootgesteld aan allerlei chemicaliën en potentieel gevaarlijke dampen en gassen. Zelf ben ik een groot liefhebber van de geur van klassieke, loodhoudende 60/40 harskernsoldeer en tot nu toe heb ik geen kwalijke gevolgen voor mijn gezondheid kunnen ontdekken. Men zegt dat veel voorkomende symptomen een loopneus en een permanente verkoudheid zijn.

Zelfs als hobbyist zou u aandacht moeten besteden aan uw gezondheid en aan de afschuwelijke geuren die uw huisgenoten meekrijgen van uw “wetenschappelijke” activiteiten in de knutselkelder. Er zijn in principe drie manieren om af te komen van de geuren die u aangenaam vindt, maar anderen haten:
1.  Egocentrisch: zet een kleine ventilator dicht bij uw werkstuk. Misschien een 12V-ventilator uit een PC. Dit zuigt de dampen weg tot een afstand van ongeveer 10-15 cm. Dan krijgt u ze tenminste niet in uw ogen of neus, waar ze irritatie kunnen veroorzaken (sommigen zijn daar gevoeliger voor dan anderen). Maar voor de lucht in de kamer… doet dit helemaal niets. Het blijft stinken, alleen wordt de stank wat verdund. Dit is niet aan te raden, zelfs niet als u heel dichtbij een raam kunt openen.
2. Attent: dezelfde ventilator, maar nu gekoppeld aan een afvoerslang voor een wasdroger om de vuile lucht naar buiten te lozen. Goedkoop.
3. Verantwoordelijk: gebruik een apparaat dat de vuile lucht niet alleen verwijdert van uw werkplek maar ook nog eens schoonmaakt, dus de vervuilende deeltjes opvangt in een filter. Mits het filter een krachtige werking heeft (zoals 99% effectiviteit), dan kan de schoongemaakte lucht weer in de werkruimte worden uitgeblazen.
4. Voor de perfectionist: hetzelfde filter als hierboven, maar met afvoer naar buiten.
5. Niet echt reëel: stoppen met solderen.

Wat ruik ik?

De bovenstaande opties 1, 2, 3 en 4 staan in volgorde van toenemende kosten, maar ook van toenemende acceptatie door uw huisgenoten. Maar denk, voordat u gaat beslissen om iets te kopen, eerst eens na over de verschillende manieren waarop er vervuilende deeltjes en dampen in de lucht komen:
  1. Solderen. Vanwege het lagere smeltpunt, veroorzaakt loodhoudende soldeer minder kwalijke dampen dan loodvrije soldeer. De kwalijke component is het vloeimiddel in de soldeerdraad, dat smelt vóór het soldeer en de te solderen oppervlakken licht etst om het soldeer beter te laten hechten aan de twee metalen. Vanwege bepaalde chemicaliën is het vloeimiddel zuur als het vloeibaar is en de resulterende rook kan schadelijk zijn of tenminste irritatie veroorzaken in ogen en longen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, ademen we bij het solderen nauwelijks lood in. Het probleem zit in het vloeimiddel en andere chemicaliën.
  2. Bij het boren in printen komen stof, vezels, gassen en deeltjes vrij. Hoewel die alle vier te verwijderen zijn met een goede stofzuiger (zou je denken), de stank is toch het best te bestrijden met dezelfde extractor die wordt gebruikt bij het solderen.
  3. Verbrande componenten, draden, plastics, alle coatings, rubber, acetaten, huid, haar. Het enige dat we met een hete soldeerbout zouden moeten aanraken, zijn de aansluitdraden van componenten. De dampen en geuren kunnen lang blijven hangen en ze zijn giftig, veel giftiger dan die kleine snufjes rook van het vloeimiddel.
Soms wordt de “geur van elektronica” al veroorzaakt door alleen maar componenten op te slaan: zelfs tegenwoordig bevatten veel onderdelen fenolen. De enige manier om die stank te voorkomen, is permanente ventilatie in de werkruimte. Open maar eens een plastic verpakking vol met nieuwe Chinese IC-voetjes.