idee: Elex-team

Rollofoon

In elektronisch opzicht is dit eigenlijk een heel simpel speelgoedje, zoals het onderstaande schema bewijst. Met twee NAND-Schmitt-triggers uit een 4093 (voor de wat ouderen onder ons zeker geen onbekende) zijn twee astabiele multivibratoren (oscillatoren) opgebouwd; met de twee andere poortjes uit het IC is een soort brugschakeling geconstrueerd waarmee een AC-piëzobuzzer wordt aangestuurd.
 

 

De frequentiebepalende onderdelen zijn condensator C1 en weerstanden R2 en R3 bij oscillator IC1a, en condensator C2 plus weerstanden R5 en R6 bij oscillator IC1c. Tot zover niets bijzonders – het leuke zijn de vier schakelaars S1...S4. Dat zijn zogenaamde reedschakelaars – metalen contacten in een klein glazen buisje. Zo’n contact sluit als er een magneetje in de buurt wordt gehouden.

Die reedschakelaars kunnen (bijvoorbeeld) aan de buitenzijde van een klein plastic doosje worden aangebracht; in dat doosje kan zich een magneet vrij bewegen. Wanneer het geheel dan wordt bewogen of geschud, zullen verschillende toontjes in min of meer willekeurige volgorde worden geproduceerd. Met de in het schema gegeven onderdelenwaarden liggen de geproduceerde frequenties in elk geval in het hoorbare bereik. Met (instel)potmeter P1 kan het volume worden ingesteld.

Nog een opmerking over weerstanden R1 en R4: deze hebben de (bij CMOS-IC’s zoals de 4093) belangrijke taak ervoor te zorgen dat de ingangen van IC1a en/of IC1c nooit kunnen ‘zweven’ als toevallig alle reedcontacten open zijn.

Hoe u het geheel in de praktijk realiseert, laten we met een gerust hart aan uw fantasie over; en natuurljk hoeft u zich niet tot twee oscillatoren met vier reedcontacten zoals in het schema te beperken; met een extra 4093 kunt u probleemloos vier extra oscillatoren toevoegen. Ook hier: leg de ingangen van niet-gebruikte poortjes aan massa of aan de voedingsspanning; laat ze nooit onaangesloten!