Wie het kleine niet eert – aflevering 12

Vorige week hebben we u lekker gemaakt met een vooruitblik op de reflex-ontvanger; in deze aflevering zullen we dat idee verder uitwerken.

In de vorige aflevering hebben we de eenvoudigst denkbare radio-ontvanger bekeken: de diode-ontvanger. Om er een beetje meer geluid uit te kietelen hebben we daar nog een versterkertrapje aan toegevoegd. Niettemin heeft zo’n diode-ontvanger zo zijn nadelen. Hier proberen we daar wat aan te doen.

Vroeger had radio iets ‘magisch’, en dat is niet zo verwonderlijk: je soldeert een paar ‘onooglijke’ onderdelen aan elkaar, knoopt er een antenne en een koptelefoon aan en... het is niet te geloven, maar tussen de ruis zijn stemmen en muziek te horen!

In 1939 werd op het Empire State Building voor het eerst een ‘balun’ in de voedingslijn van een televisie-antenne gebruikt. Nu, bijna 100 jaar later, zijn baluns voor onze moderne samenleving belangrijker dan ooit.

Een ‘conceptschakeling’ is niet gebruikelijk bij zelfbouwers. De meesten van hen bouwen ‘klassieke’ schakelingen die aan hun behoeften voldoen, zonder verdere experimenten. Af en toe komt er iemand met een ongebruikelijk idee dat de moeite waard is om uit te proberen. Als dat idee werkt, zal het deel gaan uitmaken van toekomstig zelfbouwprojecten. De in dit artikel gepresenteerde radio-ontvanger is zo’n conceptschakeling. Hiermee is breedbandige single signal-ontvangst (USB) mogelijk zonder de complexiteit die doorgaans met dit soort schakelingen wordt geassocieerd. Zeker, een moderne ontvanger zou gebruik maken van een directe-conversie fasevergrendelde front-end-topologie (zoals bij SDR), maar het kost veel tijd en moeiteom zoiets tot een goed eind te brengen. Het alternatief dat hier wordt gepresenteerd, kan voor weinig geld worden gebouwd – eventueel zelfs met onderdelen die u nog hebt rondslingeren. Maar dat doet niets af aan de prestaties.

Voor vliegtuigliefhebbers en in het bijzonder vliegtuigspotters is de communicatie tussen vliegtuigen en verkeerstoren altijd heel interessant om te volgen. Met deze ontvanger kunt u moeiteloos met alle verkeer in de burgerluchtvaartband meeluisteren. Hij is eenvoudig na te bouwen, heeft slechts één mechanisch afregelpunt en kan zelfs vanuit een PC met USB-aansluiting worden bediend.

Al vijftig jaar is Ruud Warnaar (VERON) gepassioneerd door radio. Toen hij enkele jaren geleden de Raspberry Pi ontdekte, werd hij ook daarvan een grote fan. Het blijkt een combinatie met vele toepassingen…

Het inspirerende voorwoord van auteur Burkhard Kainka in dit boek bevat belangrijke aanwijzingen waarom Software Defined Radio (SDR) zo populair is, ook bij mensen die eerder nog geen radioamateurs waren. SDR blijkt een enorm stimulerende factor voor de radiohobby, waar lange tijd steeds minder mensen belangstelling voor hadden. Omdat het afstemmen en decoderen van kortegolfsignalen nu gedaan wordt met een minimale hoeveelheid hardware en krachtige (gratis) software, is het gemakkelijk te begrijpen waarom nieuwkomers in de radiohobby en anderen met een “DC-brein” of met “heftige angst voor HF” helemaal gegrepen worden door het concept van SDR.

Antennes zijn voor veel elektronici zwarte magie. Als ze dan ook nog te horen krijgen dat antennes verstemd kunnen raken als er metaal in de buurt komt, is dat een reden temeer om al die “HF-toverij” maar over te laten aan de specialisten. En dat kunt u gerust doen. Antenova, winnaar van een Elektra 2017-award, komt nu met een 2,4GHz-antenne die niet verstemd raakt bij gebruik op metalen oppervlakken of in producten met een grotendeels metalen behuizing. De antennes uit de ‘Reflector’-serie bestaan uit twee onderling geïsoleerde lagen, waarbij de ene laag dient als HF-afscherming voor de andere. Daardoor kan de antenne op elk denkbaar materiaal worden geplaatst. Hij zal de HF-energie effectief uitstralen in de richting weg van het basismateriaal.

Hier is weer eens zo’n slimme oplossing die het leven van elektronici eenvoudiger maakt. Soms haal je een apparaat uit de la omdat je het toch weer eens nodig hebt, en dan blijkt die zaklamp, radio of elektrische reistandenborstel helemaal niet meer te werken. Zijn de batterijen misschien leeg? Erger nog: ze hebben gelekt! Wie al eens wanhopig heeft geprobeerd om batterijcontacten weer geleidend te krijgen na zo’n ramp, zal de volgende reparatiehandleiding vast op prijs stellen.